Harita Bilgisi

HARİTA BİLGİSİ

HARİTA BİLGİSİ(Kartoğrafya)

Harita

• Kuşbakışı görünümün
• Ölçekli
• Düzleme aktarılmasıdır.

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.

Kroki

• Kuşbakışı görünümün
• Kabataslak (ölçeksiz)
• Düzleme aktarılmasıdır.

Not: Dünya haritalarında yer şekilleri gerçeğe tam uygun olarak gösterilemez. Alan , açı, uzunluk bozulmaları meydana gelir. Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır (dünyanın şekli).  Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar.

Projeksiyon Yöntemleri (haritalardaki bozulmaları azaltmak için)

• Silindir Projeksiyonu: Ekvator çevresini göstermek için kullanılır.
• Düzlem Projeksiyonu: Orta enlemler çevresini göstermek için kullanılır.
• Koni Projeksiyonu: Kutuplar çevresini göstermek için kullanılır.

Harita Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler

• İlk olarak kullanım amacı belirlenmeli ve amaca uygun konu başlığı konulmalı.
• Küçültme oranı (ölçek) belirlenmeli.
• Çizim yöntemi belirlenmeli.
• Enlem ve boylam gösterilmeli. Eğer çok küçük alan ise yön işareti konulmalıdır.
• Lejant belirtilmeli (Lejant: Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur.)

HARİTA ÇEŞİTLERİ

                        A-Konularına Göre Haritalar

• Fiziki haritalar: Yer şekillerini gösteren haritalardır.

• Siyasi (idari) haritalar: Sınırları gösteren haritalardır.

• Beşeri ve Ekonomik haritalar:  Nüfusun dağılışı, ırk, dil, dinlere göre dağılışı, tarım, hayvancılık, ormancılık, sanayi ,madencilik gibi özellikleri gösteren haritalardır.
• Özel haritalar: Konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır. İklim (izoterm, izobar gibi) haritaları, turizm, deprem,toprak, karayolları haritaları gibi.

B- Ölçeklerine Göre Haritalar

• Büyük ölçekli haritalar:

Planlar: Ölçeği 1/20.000 ‘den daha büyük  olan haritalardır. En ayrıntılı haritalardır.

Topoğrafya haritaları: Ölçeği 1/20.000-1/200.000 arasında olan haritalardır.Yer   

şekillerini en ayrıntılı gösteren haritalardır.

·         Orta ölçekli haritalar: Ölçeği 1/200.000-1/500.000 arasındaki haritalardır.

• Küçük ölçekli haritalar: Ölçeği 1/500.000 ‘den daha küçük ölçekli haritalardır.

Plan –Harita  

Benzer özellikleri:Kuş bakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır.

Farkları: Ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır.

1.KESİR ÖLÇEK

 Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.

Örnek: Gerçekte 90 km olan Manisa-Soma arası haritada 6cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği nedir?

Gerçek Uzunluk= Harita U. x ölçek Paydası

Örnek:1/200.000 ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km’dir?  

G.U= 16x200.000=3.200.000cm=32 km

Örnek: Gerçekte 250 km  olan bir yol 1/1.250.000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?  

Ölçeklerle ilgili bütün sorularımızda kullanabileceğimiz formül üçgeni

***Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan , gerçek uzunluk, enlem- boylam ve özel konum  değişmez.  

2.ÇİZGİ (GRAFİK ) ÖLÇEĞİ

Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir.

***Bir yolun gerçek uzaklığı ile kuş uçuşu uzaklığı arasında fark fazla ise o yol engebeli bir yerden geçmektedir. Fark az ise yol düz bir yerden geçmektedir.

YER ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ

• Renklendirme Yöntemi: Fiziki haritalarda kullanılır. Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır.

http://cografyakulup.tr.gg/HARITA-BILGISI.htm

• Tarama Yöntemi: Bu yöntemde eğimin fazla olduğu yerlerde taramalar sık, kalın ve kısa geçirilirken eğimin azaldığı yerlerde uzun, ince ve seyrek geçirilmektedir. Düz yerler ise boş bırakılmaktadır.  
• Gölgeleme Yöntemi: Haritanın bir köşesinden 45 açıyla ışık geldiği varsayılmaktadır. Buna göre ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmazken, ışık almayan yerde gölgeleme yapılmaktadır. Tek başına kullanışlı değildir.  
• Kabartma Yöntemi: Maket türü haritalardır. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır. Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir.  

Kafkasya Bölgesinin 1:800 000 yatay ve 1:80 000 düşey ölçeğindeki iki parçadan oluşan renkli kabartma haritası; 140x144 cm. ebadında olup çerçevesi orijinal ve yazıları eski Türkçe'dir (1887 yılında yapılmıştır).
 

İzohips (eş yükselti) Yöntemi:

İzobat: Eş derinlik (deniz ve göllerde kullanılır.

İzoterm: Eş sıcaklık

İzobar: Eş basınç

İzohyet: Eş yağış

İzohel : Eş güneşlenme

İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ

• İç içe kapalı eğrilerdir.
• Birbirini kesmezler.
• Yükseltisi en az olan en dıştadır.
• Yükseltisi en fazla olan en içtedir.

·         Aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir (Equdistance)

·         Aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır.

·         İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez.  

·         Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir.

·         İzohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır.  

·         İzohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır. Seyrek geçtiği yerde eğim azdır.  

·         Dağ dorukları (zirveler ) nokta halinde gösterilir.  

·         Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.

·         Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir.  

·         Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir.

·         Tabanları aynı olan tepelerin başlangıç yükseltileri de aynıdır.

·         Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir.

·         Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise buna sırt denir.